Covid-19 salgını nedeniyle getirilen birçok kısıtlama ve birçok yasak, iş ve sosyal hayatı büyük ölçüde etkilemiştir. Bu süreçte birçok işyeri kapanmaya zorlanmış ve bu nedenle işçiler ücretsiz izin almıştır. Normal şartlar altında, ücretsiz izin başvurusu işveren tarafından onaylanmalıdır. Eğer her iki taraf da kabul ederse, işçiler ücretsiz izin alabilir. Ancak pandemi ve işyerindeki yasak nedeniyle işyerinde yaşanan ekonomik zorluklar, yasanın değiştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu nedenle işverenlere işten çıkarma yasağı getirilse de pandemi nedeniyle ücretsiz izin başvuruları işçilerin rızası alınmadan yapılmıştır.
İşten Çıkarma Yasağı Nedir?
İşten çıkarma yasağı, işçinin istihdamı sırasında ekonomik nedenler ve iş ihtiyaçları nedeniyle işverenin işçinin iş sözleşmesini feshetmesini yasaklayan bir uygulamadır. Bu nedenle, işçinin işten çıkarılması durumunda işveren asgari ücrete göre idari bir ceza ödemek zorundadır.
Geçerli Sebep Olmadan İşine Son Verilen İşçinin Yasal Hakları
Pandemi sürecinde, özellikle işten çıkarmalar nedeniyle alacak alan işçiler hakkında birtakım değişiklikler olmuştur. Ancak işverenler, işten çıkarma yasağını lehlerine değiştirmekte ve işçilere maaşlarını düşük ödeyerek istifa etmelerini teklif etmektedir. Bu yüzden münferit durumlarda işçiler, fesih sözleşmeleri yaparak haklarını davalar ve yasal işlemlerle korumaya çalışırlar. Bu açıdan pandemide işten çıkarılan personelin yasal hakları aşağıdaki şekildedir:
- Bir yılın sonunda emeklilik ödeneğini tamamlanmadıysa, kıdem tazminatı
- İşten çıkarılmadan önceki istihdam yılı için yasal bildirim koşullarının karşılanmaması veya kötüye kullanılması durumunda, ihbar tazminatı
- Yetersiz maaş, fazla mesai, hafta sonları, yıllık izin ve AGI (asgari geçim ödeneği) işten çıkarıldıktan sonra çalışana ödenmelidir.
İşverenin Ücretsiz İzne Zorlaması/Çıkarması
Ücretsiz izin, yalnızca çalışanın rızası ile geçerli olan izindir. Eğer, işveren ücretsiz izin konusunda ısrar ederse, çalışan bir rapor imzalayarak, izin talebini amirine yazılı olarak bildirerek veya bir dipnot ekleyerek reddedebilir. Ücretsiz iznin işçinin izni olmadan kullanılması, işçinin iş sözleşmesini feshetmesi ve işten çıkarılması için kıdem tazminatı ödemesi anlamına gelir.
İşsizlik Fonundan Yararlanılır Mı?
İşten çıkarılma anında işçi 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun 50.maddesi hükümlerine göre işsizlik ödeneği başvurusunda bulunabilir. İşten çıkarılan işçiye en geç 30 gün içinde doğrudan İŞKUR merkezi tarafından veya elektronik ortamda bakılması zorunludur. Aslında, bir çalışanın avukatının talebinin, çalışanın talebi şahsen sunmaması nedeniyle kabul edilmediğinin farkında olabilirsiniz. Ancak, bilindiği gibi, tüm işsizler işsizlik ödeneği alma hakkına sahip değildir. İşsizlik ödeneği alabilmek için, çalışanların 120 günlük bir iş sözleşmesi imzalamaları ve işten çıkarılmadan önce son üç yıl içinde en az 600 günlük işsizlik sigortası ödemeleri gerekir. Bu zor durum nedeniyle, işsizlerin sadece küçük bir kısmı bu haktan yararlanmaktadır. Bundan dolayı pandemide işten çıkarılanlar bu konu ile ilgili detaylı araştırma yapmalı ve işten çıkarma yasasına aykırı bir durumları yok ise hukuki destek almalıdır.
