Kıdem ne demek sorusu, kıdem tazminatı alacaklar ve kıdem tazminatı davası açacak kişiler tarafından merak edilen bir sorudur. Kıdem tazminatı, işçinin 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca işten çıkarılması durumunda hizmet yılı boyunca işveren tarafından ödenen ücrettir. Çalışanlar, çalıştıkları her yıl için bir maaş kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. Bu koşul aynı tesis içindeki farklı işyerleri için de geçerlidir. Çalışan kendi isteğiyle istifa ederse, yani ihbarda bulunursa belirli sebeplerle kıdem tazminatına hak kazanır. İşçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinin feshi üzerine gündeme gelen kıdem tazminatı, işçiye işverene bağlılığa dayalı olarak ödenen bir amortisman gideridir.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı hesaplama süreci için hesaplanacak olan ücret, çalışanın nihai ücretidir. Başka bir deyişle, istihdam ilişkisi sona erdiğinde ücretler yürürlüktedir. İptal işlemi iptal gününde yapılmıştır, bu nedenle iptalin bitiş tarihindeki ücrete göre yapılmalıdır. İş sözleşmesi feshedilen işçi, işverenden bildirimde bulunmaksızın ve işten çıkarma ödeneği ödenmeden işten çıkarılırsa, ihbar süresinin sonuna kadar işyerinde sağlanan ücret artışlarından ve tazminattan yararlanır. Artan bu ücret iradesine göre hesaplanmalıdır. Kıdem tazminatı hesaplanırken dikkate alınan ücret, çalışanın toplam ücretidir. Bu durumda kıdem tazminatı, çalışanın fiili ücreti üzerinden hesaplanmaz, prim, vergi ve aidat gibi kesintiler yapılmadan hesaplanan toplam ücret tutarı dikkate alınır. Gelire dayalı aylık ücret, saatlik ücretin 7,5 ve ardından 30 ile çarpılmasıyla belirlenmelidir. Aksine, fiilen çalışılan gün sayısına göre aylık maaş hesaplamak yanlıştır. Nihai ücret kavramı, bir çalışanın çalıştığı ve istihdam bağlamında ücret almaya hak kazandığı son ücreti ifade eder. Askı süresi içinde iş ilişkisinin sona ermesi ve iş ilişkisinin sona ermesi halinde, kıdem tazminatı hesaplanırken iş ilişkisi sona ermeden önceki son ücret dikkate alınmalıdır.
Kıdem Tazminatı Şartları
Kıdem tazminatı şartları İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu nedenle kıdem tazminatına hak kazanabilmenin ön koşulu, çalışanların aynı işyerinde en az bir yıldır çalışıyor olmalarıdır. Çalışanlar bu tazminata iki şekilde hak kazanırlar. Birincisi işçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi, ikincisi ise işçinin işveren tarafından sebepsiz olarak feshedilmesidir. Belirli süreli iş sözleşmeleri, süre sonunda otomatik olarak sona erer, dolayısıyla tazminat talep edemezsiniz. İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği haller 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilmiştir. Çalışanlar, bir sınırlama olarak belirtilmesi halinde, kanuni ihbar süresine uymadan iş sözleşmelerini ihbarsız feshedebilirler. Kıdem tazminatı alabilmek için gereken şartlar ise aşağıdaki şekildedir:
- İşçinin çalışma durumuna işveren tarafından son verilmesi
- İşçinin çalıştığı zaman boyunca herhangi etik olmayan bir sorun yaşamaması
- Askerlik nedeniyle işten ayrılma
- İşverenin işi durdurması sebebi işten çıkarma
- Emeklilik yaşının gelmesi ve prim gününün dolması
- İşçinin, çalışma esnasında herhangi bir sebep nedeniyle hayatını kaybetmesi
