Deprem ülkesi olan güzel yurdumuzda maalesef 6 Şubat sabahı bir depremle uyandık. Dört ülkeyi ve on şehrimizi etkileyen bu deprem, yüzyılın felaketi olarak karşımıza çıktı. İnsanımız daha ilk şoku atlatamadan ikinci bir artçı ile sarsıldı.
Binlerce can kaybının yanı sıra binalarda enkaz yığınına döndü. İşin acı yanı bazı binalar ayakta kalırken birçok bina da kağıttan kule gibi yıkılmalarıydı. İlk acılar sarılmaya başladıktan sonra depremde yıkılan yapılarda cezai sorumluluk araştırılmaya başlandı.
Yıkılan Binaların Cezası Kimden Sorulacak?
Bir konutun, binanın inşa süresinde belirli prosedürler vardır. Binanın inşasında birinci sorumlu müteahhittir. Müteahhitle birlikte binanın projeye uygunluğunu kontrol eden, imar iznini veren fenni sorumlular da dahildir. Bina projeye uygun inşa edildikten sonra maliklerin, kiracıların proje dışı bina üzerindeki tadilatlar nedeniyle bu kişiler de sorumludur.
Bina Projeye Uygunsa Müteahhit Sorumlu Değil
Bina, inşa edildiği dönem itibariyle projeye ve yasaya uygun şekilde tamamlanmışsa, depremde yıkılan yapılarda cezai sorumluluk bulunmuyor. Bunun tespitini de bilirkişi heyeti yapıyor. Binada kullanılan malzemelerin ve tekniğin yeterliliği araştırılıyor. Yapıldığı dönemdeki inşaat mevzuatının gereklilikleriyle karşılaştırılıyor. Herhangi bir kusur tespit edilmediğinde inşaatı gerçekleştirenler için bir cezai müeyyide uygulanmıyor.
Yıkılan Binadan Kimler Sorumludur?
1- Müteahhit/Proje yetkilisi sorumludur; Maalesef yurdumuzda müteahhit olmak çok kolaydır. İnşaatla alakası olmayan meslek grupları dahi birleşerek bir apartman, site inşa ettirebiliyorlar. Olası bir depremde de bu kişilerin yaptıkları birçok bina yerle bir oluyor.
Binanın projeye ve imar yasasına uygun şekilde inşa edilmesi öncelikle müteahhidin, inşaat mühendisinin sorumluluğu altındadır. Temelden çatıya kadar, bütün aşamalar mevzuata uygun şekilde yapılmalıdır. Ancak maliyetten kaçmak, daha çok kar etmek adına demir, çimento gibi malzemeler eksik kullanılmakta, kusurlar da albenisi olan, ama sağlamlığı olmayan materyallerle kapatılmaktadır.
2- Yapı denetim kuruluşu sorumludur; İmar izni alınabilmesi için yapının projeye ve mevzuatına uygunluğu kontrol edilmektedir. Bunun için de yapı denetim kuruluşları bulunuyor. Bu kuruluşlar ya çıkar gözeterek ya da ihmalden kaynaklanarak kusurlu binalara ruhsat verebiliyorlar. Herhangi bir sarsıntıda, depremde yıkılan yapılarda cezai sorumluluk yıkılan bina neticesinde de görevi kötüye kullanma cezası olarak karşılarına çıkacaktır.
Ayrıca, yapının ruhsatsız veya ruhsat eklerine aykırı yapılması imar kirliliğine yol açma; idareye ibraz edilen belgelerle yapının somut hali arasındaki farklılık da belgede sahtecilik suçu doğuracaktır.
3- Kat malikleri sorumludur; Bina hukuki ve yasal mevzuata uygun şekilde inşa edilse bile, bina içinde oturanlar rahatlıklarını düşünerek çeşitli tadilatlar yapabiliyorlar. Örneğin işyeri açmak için kolon kesmeler, binaya verilecek en büyük tahribattır. Yapılan denetim sonucunda depremde yıkılan yapılarda cezai sorumluluk açısından binanın yıkılmasında etken olduğu tespit edilirse tahribatı yapan kişi cezalı duruma düşecektir.
Depremde Ölen ve Yaralananlar İçin Cezalar Nelerdir?
Deprem nedeniyle yıkılan binalarda ölüm ve yaralanma olayları için Türk Ceza Kanunu (TCK) açıklık getiriyor. Binanın yıkılmasında sorumluluğu bulunan kişi/kişiler için “taksirle öldürme/yaralama” cezai müeyyidesi bulunuyor. Buna göre ilgili kanunun 85. maddesinde; “Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi iki yıldan altı yıla kadar, şayet birden fazla kişinin ölümüne, yaralanmasına neden olmuşsa iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası hükmü yer alıyor.
