İhtiyari arabuluculuk başvurusu tarafların bir arabulucuya gitme zorunluluğu olmadığı takdirde tercih ettiği bir işlemdir. Arabuluculuk tarafların üzerinde tasarruf edilen çeşitli uyuşmazlıklar için tercih edebildiği bir kurumdur. İhtiyari arabuluculuğa başvurulduğu takdirde bir taraf diğerine bu teklifte bulunmaktadır. Teklifi alan taraf otuz gün içerisinde bir yanıt vermelidir. Aksi halde yapılan arabuluculuk teklifini reddetmiş sayılmaktadır. Dava açıldıktan sonra başvurulduğu takdirde yargılamanın ertelenmesine karar verilir. Bekletici mesele olarak nitelendirilen arabuluculuk için yargılama ertelendiği takdirde, 3 ayı geçmemek üzere gerçekleştirilmektedir. Sürecin sona erdirilmesi talebi halinde de arabuluculuk için yapılan görüşmeler devam edebilir. Yani yargılama esnasında da gerçekleştirilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Erteleme süresinin ardından taraflardan birisi yargılamanın devam etmesi adına herhangi bir işlemde bulunmayabilir. Bu durumda bir ay içerisinde dosyanın işlemden kaldırılması yoluna gidilmektedir. İşlemden kaldırılan dosya için yenilenme talebinde bulunabilir. Yenilenme talebinde bulunulmadığı takdirde ise dava açılmamış sayılacaktır.
İhtiyarı ve Zorunlu Arabuluculuk
İhtiyarı arabuluculuk için uyuşmazlığın çözüm sürecinde herhangi bir arabulucuya başvurma şartı hukuken bulunmamaktadır. Fakat zorunlu arabuluculuk için yasa koyucunun zorunlu tuttuğu durumlar bulunmaktadır. Bu durumlarda mahkemede dava açmadan önce arabulucuya gitme şartı bulunur. Zorunlu olan arabuluculuk başvurusu yapılmadan açılan dava, dava şartı yokluğu sebebi ile reddedilmektedir. İşçi alacaklarından kaynaklanan davalarda zorunlu olarak arabuluculuk yoluna başvurmak gerekmektedir. Bununla birlikte işçi tazminatları ve işin geri verilmesi konusunda da zorunlu tutulmuştur. Ticari davalarda da gerekli olan bu kurum ticari sözleşmeden kaynaklanan bir alacağın ödenmesini veya tazminat taleplerinin konusunu oluşturduğu uyuşmazlıklar için zorunlu tutulmaktadır. Zorunlu olmayan arabuluculuk için ise üzerinde serbestçe tasarruf edilen çeşitli davalar ihtiyari arabuluculuğun elverişli olduğu konuları oluşturmaktadır.
İhtiyari Arabuluculuk Başvurusunda Bulunulabilecek Davalar
Zorunlu arabuluculuk genellikle iş davaları için geçerli olmaktadır. İhtiyari arabuluculuk başvurusunda bulunabilecek davalar da pek çok dava konusu yer alır. Bunlardan bazıları şu şekilde belirtilmiştir;
- Ticaret hukuku davaları
- Sigorta hukuku davaları
- Maddi tazminat
- Manevi tazminat
- Mirasta mal paylaşımı
- Saklı pay sebebiyle tenkis davası
- Muris muvazaası
- Boşanma sonrası eşler arası mal paylaşımı
- Boşanan eşlerin maddi ve manevi tazminat talepleri
- Katılma veya katkı alacaklarına dair taleplerin konusunu oluşturduğu davalar
- İş hukukunun meydana getirdiği kıdem tazminatı, fazla mesai alacakları, ihbar tazminatı
- İş kazası sebebiyle fiziki, maddi veya manevi zarara uğrama durumunda açılan tazminat davaları
- Vekalet yetkisini kötü kullanan kişiye karşı açılan davalar
- Ortaklığın giderilmesi davası
- Miras kaçırma sebebiyle açılan tapu iptal ve tescil davaları
- Gayrimenkule tecavüzün önüne geçilmesi davası
- Önalım hakkı davası
- Gayrimenkul satış vaadi sözleşmesinden kaynaklanan davalar
- Ortaklığın giderilmesi davası
- Kat karşılığı yapılan inşaat sözleşmesine ilişkin uyuşmazlıklar gibi, birçok özel hukuktan kaynaklanan uyuşmazlık için arabuluculuk kurumuna başvurulabilmektedir. Fakat ceza davaları, çocuğun velayetine ilişkin davalar, aile içi şiddet davaları, iş hukukundan kaynaklanan iş kazası vb. tespit davaları, idari yargının tam yargı ve iptal davaları, vergi hukuku uyuşmazlıkları tarafların arabulucuya gidemeyeceği uyuşmazlıkları oluşturmaktadır.
