Suç unsuru teşkil eden bir fiil olduğunda, bu fiili işleyen hakkında yeterli kanıtlar söz konusu olduğunda onlara gerekli olan cezaların verilmesi için kamu davası açılabilmektedir. Bu davalara ceza davası adı verilmektedir. Davaların şekli, işlenen suça göre farklılık göstermektedir. Yargılama soruşturması ile birlikte şekil itibari ile davaların ele alınması gerekir. Ceza davaları şahıs ya da şahıslar tarafından değil, savcılık tarafından açılmaktadır. Şayet mağdur soruşturulması şikayete bağlı olan suçlarda kişi 6 ay içinde şikâyetçi olursa savcı da soruşturma başlatır. Bu aşamadan sonra deliller toplanmaya başlanır ve şayet gerekli görülür ise ceza davası açılır. Mağdur olan şahsın soruşturulması şikayete bağlı olan suçlarda şikâyetçi olmaması halinde ise savcılık tarafından dava açılmaz. Şikâyete bağlı olmayan durumlar için ise, suçun mağdurları tarafından ihbarda bulunulabilir veya savcılık tarafından dava açılabilir.
Şikâyete bağlı olmayan suçlarda şikayet olmaksızın savcılığın durumu öğrenme söz konusu olursa soruşturma ve delil toplama aşamasına geçilebilir. Mağdur şahsın ya da şahısların dava açabilmesinin temel koşulu görüldüğü gibi şikayete bağlı suçlarda savcılığa yapılacak olan şikâyettir. Yargılanan kişilerin bu anlamda açılan kamu davalarını avukatları vasıtası ile yürütme hakları da bulunmaktadır. Ağır ceza mahkemesi ilk derece olan ceza yargılamalarında kanun kapsamında en ağır suçlara bakan mahkemedir. Ağır cezada görülmek için davaların yeterli olmadığı durumlarda ise asliye ceza mahkemelerince dava görülmektedir.
Ceza Davalarında Süreç Nasıl İşler?
Ceza davalarının nasıl açılacağı ise kesinlikle işlenen suça bağlı olarak değişmektedir. Şikâyete bağlı olan suçlarda mağdur, müşteki ya da suçtan zarar gören kişiler tarafından şikâyet söz konusu olmadıkça kendiliğinden bir soruşturma başlamamaktadır. Şikayete bağlı olmayan suçlarda ise; ihbar ya da farklı bir yolla savcılık makamı tarafından suç işlendiği öğrenilir ise kendiliğinden soruşturma başlatılabilir ve deliller toplanmaya başlanır. Davalar iddianameyle yetkili ve görevli olan bir ceza mahkemesi aracılığı ile açılabilmektedir. Soruşturma sonucunda elde edilen deliller kişinin suç işlediğini kanıtlar nitelikte ise bu durumda şüphelinin yargılanmasına karar verilebilir. Yeterli miktarda şüphe bulunuyor ise bu durumda yargılama sonucunda mahkûm olma ihtimali yüksek olmaktadır. Ancak yeterli şüphe yoksa bu durumda takipsizlik kararı da çıkabilmektedir.
Savcılık makamı tarafından ceza davası açılan mahkeme şayet iddianame üzerinde eksiklikler buluyor ise 15 gün içinde iddianamenin kabulü ve savcılığa gönderilmesine karar verebilir. Mahkemenin iade talebine karşın savcılık itiraz kararı verilebilir. Kararda var olan eksik durumların tekrar değerlendirilmesi adına yeniden dava açılabilir. İddianamenin kabul edilmesi ile birlikte duruşma günü belirlenmektedir. Sanık şayet tutuklu halde bulunuyor ise bu durumda cezaevine müzekkere yazılır ve sanığın duruşmada hali hazırda bulunması talep edilir.
Ceza Davası Açılma Süresi
İşlenmiş bir suçun olması durumunda davanın ne zaman açılacağına dair karar soruşturma işlemine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Şayet tanık, sanık ve şikâyetçi sayısı fazla, farklı kurumlardan evrak talebi bulunması ya da bilirkişi raporuna ihtiyaç duyulması gibi durumlarda süre farklılık gösterecektir. Müşteki şahsın şikâyet hakkını kullanması sonrasında savcılığın bu işi sonuçlandırması bir günü de bir yılı da alabilir. Bunun için belirlenmiş olan azami bir süre olmamakla birlikte bu gün ortalama bir ceza davasının açılması 6 ay kadar sürmektedir.
Ceza Davasının Aşamaları
Ceza davaları 4 aşamadan oluşmaktadır;
- Soruşturma aşaması: Dava açılmadan bir önceki aşama olup savcılık tarafından suça dair araştırmaların yapıldığı aşamadır.
- Kovuşturma aşaması: Davanın açıldığı ve yargılama sürecinin başladığı aşamadır.
- İstinaf aşaması: şayet yerel mahkeme tarafından belirlenen hükümler beğenilmemişse 7 gün içinde istinaf başvurusu yapma hakkı bulunmaktadır.
Temyiz aşaması: İstinaf mahkemesi tarafından verilen kararların beğenilmemesi durumunda şayet şartlar varsa verilen kararın aleyhine temyiz yoluna gidilebilmektedir.
