İcra hukukunda hangi mallar haczedilemez sorusu davalı ve davacılar tarafından merak edilen bir sorudur. İcra hukuku kapsamında bazı mal ve haklara el konulamaz. Bilindiği gibi borçlunun malına, borcu kapatmaya yetecek miktarda haciz konulabilir. Ancak borçtan fazlasını talep edemezsiniz. Ayrıca borçlunun ekonomik değeri olmayan malı haczedilemez. Ancak parasal değeri olmasına rağmen borçluya bağlanamayacak mallar, alacaklar ve haklar vardır. Yasa koyucu, borçluların ve ailelerinin yaşayabilmeleri ve mali varlıklarını sürdürebilmeleri için belirli mal ve hakların haczedilemeyeceğini ilan etmiştir. Haciz işlemi yapıldıktan sonra, borçlunun malını satarak kazandığı para, borçlunun haklarını elde ettiğini garanti eder. Dolayısıyla parasal değeri olmayan mal veya haklarının haczedilmesi mümkün değildir. Ancak, parasal değeri olan her şeye el koymak da mümkün değildir. Bu bağlamda, haczedilemeyen ürünün tamamen veya kısmen haczedilebilen bir ürün değil, kendisinin bir hak olarak beyan edilmesi mümkündür. İcra İflas Kanunu’nun 82. maddesinde haczedilmesine izin verilmeyen mal ve haklar ile 83. madde kapsamında kısmen izin verilen mal ve hakların sayıldığı böyle bir ayrım yapılmıştır.
Haczedilemeyen Mallar Listesi
Borçlunun en azından haczedemeyecek durumda olması halinde, borçlunun temel hayatını devam ettirebilmesi için gerekli koşulları oluşturan unsurlar haczedilemez. Asıl amaç, borçlu topluma bağımlı kılmak değil, onun mali varlığını asgariye indirmektir. Son değişikliklerle birlikte haczedilemeyen mallar aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Devredilemez hak ve alacaklar: Aile evleri, yaşlılık aylığı, yetim aylığı vb.
- Borçlunun kıyafet, iş kıyafetleri, yatak takımları
- Ev hayatı için gerekli mutfak malzemeleri
- Borçlunun iş için ihtiyaç duyduğu giysi, araç ve gereçler
- Borçlu çiftçiyse toprak, hayvanlar, iş aletleri ve tarım aletleri
- Hayvanlar, yemler, barınaklar
- Borçlunun yiyecek ve yakıtı
- Askerlikten veya zabıtadan maluliyet nedeniyle emekli olan kişilerin maaşları
- SGK emekli maaşı
- Doğum ve ölüm ödenekleri
- İşsizlik ödeneği
- Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu bursu, kredisi ve yardımları
Bu eşyalar dışındaki hemen hemen tüm eşyalara el konulabilir. Bir kişinin hayatta kalması için gerekli veya gereksiz uyarıcı olarak kabul edilen mallara, mal sahibi olmasa bile haczedilebilir.
Haczedilen Eşyalara Ne Olur?
Bir haciz memuru eve geldiği zaman kapının açılması bir zorunluluktur. Aksi takdirde kapı çilingir tarafından açılacaktır. İtiraz varsa, polis ile beraber eve girilebilir. Dolayısıyla haciz başlatılırsa borçlunun itirazı sonuçlanmayacaktır. Bu aşamada haczedilen eşyalara ne olur sorusu sıklıkla merak edilir. Bu açıdan borçlu, borcun ödenmesi için yasal süreye kadar malların yöneticisi olacaktır. Ancak borcun zamanında ödenmemesi durumunda resmi sevk irsaliyesine getirilebilecek mallar satışa çıkarılacaktır. Mal haczedildiği zaman başka bir alacaklı varsa, alacaklılara dağıtılır, masraflar düşülür ve fazlalık borçluya geri ödenir. Borçlunun iade şartı, borcu kanuni süre içinde ödemesidir. Bu durumda, maliyetini de üstlenmek şartıyla malları geri alabilirsiniz.
